Marjan Verschuure – Over kansen zien, authentiek leiderschap en medemenselijkheid

Marjan Verschuure is als bestuurder van IrisZorg lid van het algemeen bestuur van Verslavingskunde Nederland. Begin oktober neemt zij afscheid van haar functie als voorzitter van de raad van bestuur van IrisZorg.

Ik ben hoop gedreven: ik vind dat de meest kwetsbare mensen recht hebben op de beste zorg

Marjan Verschuure treft vroeg in haar carrière een baas die haar kansen geeft en die voor haar hét voorbeeld is van een leidinggevende die hart voor de zaak heeft én zijn werknemers stimuleert. Het is werk waarin samenwerken vanuit een netwerk met collega’s ten behoeve van de cliënt een belangrijke basis vormt. Een basis die nog steeds een van haar drijfveren is.

De mens achter de cliënt
Marjan: “Ik ben in de jaren 80 geïnspireerd door Jan Foudraine, een van de grondleggers van de anti-psychiatrie en schrijver van ‘Wie is van hout’. Het gaat om de mens achter de cliënt. Ga eerst luisteren naar het verhaal van de mensen zelf, dan wordt ook duidelijk of er specialistische behandeling nodig is. Het zit hem in de kunst van het gewone, het menselijke en de medemenselijkheid. Wie zijn hun belangrijke anderen, hun naasten, zijn er financiële zorgen, hoe ziet iemands dag eruit? Handelen vanuit de herstelgedachte is zo belangrijk!”

Aandachtig leven
“Negen van de tien cliënten hebben grote zorgen. Om geld, eenzaamheid. Het zijn de wrange vruchten die we plukken van de doorgedreven individualisering. Maar we moeten blijven geloven in kleine stappen, die uitgroeien tot een groot resultaat. Op alle gebieden. Het gaat mij om aandachtig leven. Leren omzien naar elkaar en de ander. Koffie schenken met aandacht. Maar daar is wel menskracht voor nodig.”

Ervaringsdeskundigen
“Ik ben enthousiast over innovaties, robots die ingezet kunnen worden bij administratieve rompslomp. Maar niet in plaats van menskracht. Want de verslavingszorg draait bij uitstek om menselijk contact. Menselijk contact in de behandeling en menselijk contact als sociaal vangnet. Ook de functie van ervaringsdeskundige kan verder ontwikkeld worden. Geef ze een belangrijk positie in de raderen van de sector. Geef ze een podium. Luister naar hun verhalen en leer ervan. Pak de professionalisering goed aan. Die informele kennisbron hebben we nodig.”

Samenwerken
“Samenwerken met andere partijen is ook een goede stap. Dat doen we al, maar dat kan nog veel meer. Meer herstelondersteunende zorg. De sociale basis versterken daar waar nodig. Samenwerken met de schuldhulp, aansluiten bij de buurthuizen. Verbinding is netwerken. Daarom is het zo belangrijk om volop in te zetten op het Integrale Zorgakkoord. Het gedachtegoed is natuurlijk al ouder. Handen uit de mouwen, niet lullen maar poetsen en gaan waar de mensen wonen, werken en leven. Dat vraagt om gedeeld leiderschap, dat is weg van de macht én tegenmacht. Zo’n samenwerking vraag om moed en moeite, ondernemerschap en lef.”

Kansen zien, kansen creëren
“Bij Verslavingskunde Nederland is de basis gelegd: samenwerking tussen instellingen in de verslavingszorg. We hebben veel kennis en kunde in huis. Nu moet dat verstevigd worden. Veel instellingen staren zich soms te veel blind op de eigen organisatie, maar als organisaties zich bundelen en verbinden aan de omgeving waar de instelling staat, dan gaat het niet om wie het doet maar dat het gebeurt. Dat vergt een grote dosis buiten de lijnen denken, ook op de zorginhoud en de behandeling. Kansen zien, kansen creëren, altijd met het oog naar buiten toe gericht.

Authentiek leiderschap
“Aan de bestuurders zou ik zeggen: bouw aan een basis van vertrouwen. Denk met elkaar na hoe het anders kan. We hebben uiteindelijk allemaal dezelfde agenda: de cliënt staat voorop. Het gaat om authentiek leiderschap, over professionalisering, over transparant zijn. Drie belangrijke eigenschappen. Als bestuurder moet je willen leren en je kwetsbaar durven opstellen. Je moet de belangen dienen van de organisatie en daardoor de belangen van de cliënt. Ondernemen met lef, dat is de mentaliteit die je moet hebben in de zorg”

Bezieling, bezinning en beweging
“Eerst ga ik in september nog gedreven voorwaarts, zoals ik deed vanaf mijn 23^e. Daarna is het eerst nadenken over hoe en wat. Niet dat er geen bezigheden zijn. Er is de toezichthoudende functie en ook nog verbinding met het EFP. En er is mijn maatschappelijk taak als vrijwilliger. Zoals bij het klooster in Huissen, een centrum voor bezieling, bezinning en beweging. Ik zit daar in de raad van toezicht. Het is een inspiratievolle plek. We werken er samen en verbinden vanuit gedrevenheid en medemenselijkheid. Tijdens de coronaperiode moesten er mensen geïsoleerd worden, maar er was daarvoor geen plek binnen IrisZorg. We zijn gaan praten met de broeders in Huissen, die de cliënten heel vanzelfsprekend en liefdevol opvingen in het klooster. Het zette veel meer in gang dan alleen het verplaatsen van personen. Toen zagen we in de praktijk wat gastvrijheid voor diepe betekenis heeft. Iedereen was uiteindelijk ontroert door de samenwerking, zowel de broeders als de cliënten. Een prachtige tijd.”

Etty Hillesum als inspiratie
“Humor is belangrijk. Humor maakt de zaken niet ingewikkelder dan het is en brengt lucht tijdens moeilijke momenten. Soms is kwetsbaar zijn hard en dan kan humor helpen. Ik houd daarom van levensverhalen. Tijdens mijn vakantie las ik opnieuw de boeken van Etty Hillesum. Zij blijft me inspireren. De samenspraak met zichzelf en het hogere, de gebeden en gedachten vanuit wanhoop, vanuit de diepste ellende. Het reflecteren en ook daar nog mogelijkheden zien. Het zijn uitersten, maar daar wil ik nog veel meer van leren en ontroerd raken, om vanuit dat gevoel mijn verantwoordelijkheid te nemen. Met als doel het beste in anderen naar boven te halen.”