“Professionele nabijheid, geen afstand” – bestuurder Erik de Vos over de sociale context van de behandelaar

“In de verslavingszorg is meer ruimte gekomen voor professionele nabijheid in plaats van professionele afstand. Gelukkig, want oprechte aandacht en verbinding maken de weg vrij voor herstel,” zegt Erik de Vos. Hij is bestuurder bij Terwille en Verslavingskunde Nederland. Op de Landelijke Dag houdt hij een keynote over de sociale context van de behandelaar.

Waarom is de sociale context van de behandelaar van belang?

“De behandelaar is ook een mens met gedachten, (voor)oordelen, gevoelens, twijfels, overtuigingen. Het is goed om hier bewust van te zijn en te realiseren dat je zowel verbaal maar vooral ook non-verbaal kunt communiceren.”

“Binnen het hulpverleningsproces is de relatie per definitie ongelijk. Ik moet denken aan Larry Crabb (klinisch psycholoog) die een situatie beschrijft in zijn boek ‘Verbondenheid’ (2004). In een eindgesprek vraagt hij aan zijn cliënt wat hem of haar het meest is bijgebleven. De cliënt zegt: ik weet het nog goed, het was na werktijd. Op een middag zag je mij in het gras zitten. Je bent vijf minuten bij me gaan zitten met oprechte aandacht.’”

Oprechte aandacht is dus essentieel, zeg je.

“Ik ben nog opgeleid met het belang van ‘professionele afstand’. Ik heb dit altijd een moeilijke en lastige term gevonden omdat het expliciet maakt dat je gepaste afstand moet houden. Fysiek is dat vanzelfsprekend, maar emotioneel en in verbinding is het niet helpend in een therapeutische relatie. Gelukkig is er meer ruimte gekomen voor professionele nabijheid. Dat is veel spannender dan professionele afstand.”

We hebben betrokken en oprecht bewogen mensen nodig die willen aansluiten bij de ander, met oprechte aandacht

Is dat een belangrijke verandering geweest in de verslavingszorg?

“De verslavingszorg heeft in de afgelopen dertig jaar veel veranderingen ondergaan, zowel in de benadering van behandeling als de maatschappelijke context. Veel inzichtgevende behandelingen zijn vervangen door gedragsveranderende gerichte behandelingen en meer medicamenteuze behandelingen. De laatste jaren is er meer aandacht gekomen voor de herstelbeweging. Dit vraagt ook om een andere vorm van bejegening en benadering van de behandelaar.”

Wat wil je Verslavingskunde Nederland en professionals in de verslavingszorg meegeven, vanuit jouw ervaring?

“Ten diepste denk ik dat verslaving een symptoom is van disconnectie. Wij mensen leven in verbinding. We zijn communicatieve wezens. Als hierin iets misgaat dat levert dat schade op. Gebeurt dit vaak, dan zoeken mensen een vervanging, bijvoorbeeld in de vorm van verslaving.”

“We hebben betrokken en oprecht bewogen mensen nodig die willen aansluiten bij de ander, met oprechte aandacht. Professionals met oog voor een gezond sociaal netwerk waarmee verbinding kan worden geleerd.”