Database

Antenne Nederland 2022-2023 schetst een actueel beeld van risicojongeren en hun middelengebruik, verteld door (ambulant) jongeren- en straathoekwerkers. Van keet tot voetbaltribune, van de straat tot clubs en raves.

De regiomonitor ondersteunt professionals en beleidsmakers in het sociale- en veiligheidsdomein bij het begrijpen en duiden van alcohol- en drugsgebruik in risicogroepen die beginnen te experimenteren of al fors gebruiken, met alle gezondheidsrisico’s van dien.

Dit onderzoek is uitgevoerd door de Hogeschool van Amsterdam, in opdracht van Verslavingskunde Nederland, met financiering van het ministerie van Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.

Problematisch alcoholgebruik raakt niet alleen de drinker zelf, maar heeft ook een grote impact op de mensen om hen heen. Er zijn geen concrete cijfers over het aantal naastbetrokkenen, maar het leven naast iemand met een verslavingsprobleem wordt vaak als zwaar ervaren. Tegelijkertijd zijn naastbetrokkenen een belangrijke schakel bij vroeg signalering, het motiveren tot matigen van het gebruik en bij het motiveren van problematisch gebruikers naar zorg.

Het bieden van interventies voor naasten is voor zowel betere vroegsignalering en toeleiding naar zorg belangrijk, als voor het bewerkstelligen van (betere resultaten in) zorg voor degene met een (potentiele) verslaving. Ten behoeve van het preventieakkoord zal er om bovenstaande redenen een of enkele evidence based interventies voor naastbetrokkenen geselecteerd worden en worden deze landelijk opgeschaald, zodat voor naasten deze interventie(s) met landelijke dekking beschikbaar zijn.

Dit rapport bevat een uitgebreide landelijke inventarisatie naar de toepassing van eHealth en de beschikbare online interventies/toepassingen voor alcoholgebruik.

Deze inventarisatie is nodig om tot een samenhangend systeem te komen waarin we een effectief aanbod bieden, dat snel en makkelijk beschikbaar is. Een speerpunt van Verslavingskunde Nederland is dat preventieve interventies hun doel bereiken, dat ze goed onderbouwd, kosteneffectief en in de praktijk uitvoerbaar zijn. Dat vraagt om planmatige ontwikkeling van nieuwe interventies, toetsing op effectiviteit en waar nodig verbeteringen van bestaande interventies.

In dit rapport wordt beschreven hoe vaak de combinatie van psychische aandoeningen en verslaving (comorbiditeit) voorkomt, wat het beloop van de aandoening is en welke zorg cliënten vervolgens ontvangen.

Meer dan 100.000 cliënten kampen jaarlijks met een psychische aandoening en een verslaving. Zij hebben vaak meer en ernstigere klinische en maatschappelijke problemen dan mensen met een enkelvoudig aandoening. Het is voor deze groep cliënten moeilijk om een behandeling te (blijven) volgen. Als er behandeling is, knappen ze minder goed op en is het risico op terugval groter dan bij mensen met een enkelvoudige aandoening.

• Veel cliënten hebben behoefte aan een gecombineerde behandeling van beide aandoeningen, de inzet van ervaringsdeskundigheid, een respectvolle bejegening en goede nazorg.
• Veel professionals geven aan dat hun organisatie of omgeving niet voldoende is ingericht op deze gecombineerde behandeling.

Verslavingskunde heeft een duidelijke plek heeft verworven binnen het mbo, hbo en wo, laat dit onderzoeksrapport zien. Daarmee is duidelijk dat het onderwijs op het gebied van verslavingskunde sterk is verbeterd sinds het onderzoek hiernaar in 2006.

De MATE (Meten van Addicties voor Triage en Verslaving) meet cliëntkenmerken ten behoeve van triage naar zorgzwaarte en evaluatie van behandeling in de verslavingszorg. Eén van de veelgebruike versies is een zelf-invulversie (de MATE-Q). Dit rapport beschrijft een wetenschappelijk onderzoek naar de validatie van de MATE-Q met het MATE-interview. De resultaten geven inzicht in hoeverre de MATE-Q kan gelden als een alternatief voor- en aanvulling op het MATE interview. Het onderzoek is tevens gepubliceerd.

Transgenerationele verslaving (TGV) kan worden omschreven als de overdracht van verslaving van een ouder op het kind. Een ouder met verslavingsproblematiek vergroot de kans voor het kind om op latere leeftijd ook verslavingsproblematiek of andere psychische problematiek te ontwikkelen. Dit rapport geeft op basis van literatuuronderzoek, verdiept met gesprekken met professionals, een overzicht  van het huidige aanbod aan TGV-interventies die als doel hebben de ontwikkeling van problematiek bij kinderen van ouders met verslavingsproblematiek tegen te gaan of te verminderen.

Uit de inventarisatie blijkt dat er niet veel interventies op effectiviteit zijn gemeten. Er kan alleen bij KOPP/KVO-groepen en interventies voor de gehele familie worden gesproken over effectiviteit. Ook blijkt dat in interventies het informeren, de mogelijkheid tot het stellen van vragen en lotgenotencontact erg belangrijk zijn. Evenals het verbeteren van het welbevinden van het kind, de relatie met de ouders en gerichte opvoedondersteuning.

In dit totaalrapport wordt beschreven wat er beschikbaar is aan interventies op het gebied van de transgenerationele verslaving. Het beschrijft welke kennis de verslavingszorgsector beschikbaar heeft en wat er concreet gebeuren moet om de krachten te bundelen van de experts binnen de transgenerationele verslavingszorg. Het rapport geeft een compleet overzicht van het huidige aanbod van transgenerationele verslavingszorg en bevat concrete aanbevelingen voor de verslavingszorgsector.

In dit rapport worden een aantal onderzoeksvragen rondom GHB-afhankelijkheid beantwoord.

Het gaat hierbij om:

1. Wanneer wordt er gekozen voor ambulante of intramurale detoxificatie en wat zijn de verschillen in de behandeluitkomst daartussen?
2. Welke behandelinterventies worden binnen de Nederlandse verslavingszorginstellingen aangeboden ter preventie van terugval bij GHB-afhankelijkheid?
3. Wat zijn voorspellers voor terugval in GHB gebruik na detoxificatie?
4. Wat is de mogelijke effectiviteit van Baclofen ter preventie van terugval in GHB gebruik na detoxificatie?
5. Wat zijn bevorderende en belemmerende factoren voor GHB-detoxificatie en terugvalmanagement in de dagelijkse praktijk van de verslavingszorg.

De conclusies zijn dat dat de GHB-afhankelijkheid in Nederland een hardnekkig probleem is, dat moeilijk behandelbaar is. Weliswaar verloopt de detoxificatie doorgaans ongecompliceerd, maar vervolgbehandeling na de detoxificatie komt moeizaam tot stand. Hierdoor blijven de terugval percentages hoog. Aandacht voor de deels persisterende cognitieve stoornissen onder GHB-afhankelijke patiënten, het belang daarvan voor terugval en mogelijke aanpassingen van het zorgaanbod is hierbij essentieel. Toekomstig onderzoek zal moeten aantonen of Baclofen daadwerkelijk van toegevoegde waarde is voor de behandeling van patiënten met GHB-afhankelijkheid.

In dit rapport wordt beschreven wat er nodig is om bepaalde doelgroepen binnen de verslavingszorg goed te monitoren. Op basis van het beschreven onderzoek worden 20 landelijke monitors aanbevolen. Hiermee heeft de sector een overzicht met welke monitors ze welke kennis bij de betreffende doelgroep in kaart kan brengen.

De sector van verslavingszorg had behoefte aan een uniforme werkwijze voor regionale monitoring van middelenproblematiek en verslaving ten behoeve van regionaal beleid, advies en agendasetting en voor de ontwikkeling en inzet van beschikbare producten door preventie-afdelingen. Het ontbreken daarvan was de aanleiding voor het onderzoek. Hiervoor is in kaart gebracht wat er nodig is voor een goede regionale monitoring, wat er momenteel beschikbaar is aan monitoringsinstrumentarium, welke kenmerken deze instrumenten bezitten, in hoeverre en op welke manier de beschikbare monitoringsinstrumenten aansluiten op datgene wat er nodig is. Dat heeft geresulteerd in een handleiding voor regionale monitoring met daarin beschikbare geschikte instrumenten.

Deze factsheet geeft in het kort weer wat er in het rapport ‘Gedragsverslavingen: de stand van zaken in wetenschap en praktijk anno 2014’ staat.

Het rapport beschrijft een inventarisatie van de stand van zaken rondom gedragsverslavingen en eetverslaving in de wetenschappelijke literatuur en in de Nederlandse praktijk.

Het rapport geeft een overzicht van de zes meest bekende gedragsverslavingen en eetverslaving:

1. gokken (incl. online gokken, poker, belegging)
2. internetverslaving algemeen
3. video gameverslaving
4. social mediaverslaving
5. seksverslaving inclusief online pornografie
6. eetverslaving.

Daarnaast is er geïnventariseerd of er nog andere gedragsverslavingen voorkomen. Ook zijn de meest recente theoretische inzichten en bestaande preventie- en behandelprogramma’s in kaart gebracht, met als doel het verkrijgen van overzicht en het scheppen van een helder kader als leidraad voor de Nederlandse verslavingszorg.

Steeds meer gedragingen worden verslavend genoemd. Vaak begint dit bij leken of in de media en het is moeilijk te bepalen waar de grens tussen morele paniek en een ontwrichtende geestelijke aandoening ligt. De gemene deler voor deze nieuwe gedragsverslavingen is in ieder geval: het gedrag komt regelmatig voor, is moeilijk onder controle te houden en hangt samen met sterk negatieve uitkomsten.

Het rapport bevat een uitgebreide inventarisatie van de stand van zaken rondom gedragsverslavingen en eetverslaving in de wetenschappelijke literatuur en in de Nederlandse praktijk.

Het rapport geeft een overzicht van de zes meest bekende gedragsverslavingen en eetverslaving:

1. gokken (incl. online gokken, poker, belegging)
2. internetverslaving algemeen
3. video gameverslaving
4. social mediaverslaving
5. seksverslaving inclusief online pornografie
6. eetverslaving.

Daarnaast is er geïnventariseerd of er nog andere gedragsverslavingen voorkomen. Ook zijn de meest recente theoretische inzichten en bestaande preventie- en behandelprogramma’s in kaart gebracht, met als doel het verkrijgen van overzicht en het scheppen van een helder kader als leidraad voor de Nederlandse verslavingszorg.

Dit rapport beschrijft hoe de verslavingszorg haar programma’s kan aanpassen voor de groeiende groep ouderen, die kampt met een verslaving.

De groep ouderen doet relatief gezien een steeds groter beroep op gespecialiseerde verslavingszorg en zorgde de afgelopen jaren voor de meeste aanmeldingen in deze sector.

De problemen van ouderen onderscheiden zich van andere groepen cliënten in de verslavingszorg omdat hun kwetsbaarheid in mentaal, fysiek en cognitief opzicht verschillend is. De verslavingsproblemen van ouderen (waarbij het vooral om alcohol- en benzodiazepineafhankelijkheid gaat) vragen om een eigen aanpak, zowel in preventief opzicht als vanuit het oogpunt van behandeling en zorg.

Ook beschrijft het de aandacht die nodig is voor de groep van oudere verslaafden die al langer in de verslavingszorg bekend is.

Het rapport bevat een overzichtelijke lijst met aanbevelingen en actiepunten.

In deze quick scan van Ronald van der Gool en Jaap van der Stel wordt helderheid verschaft over de diverse visies of perspectieven op herstel. In de uitleg heeft Van der Stel (2012) een indeling van vier vormen (klinisch, functioneel, maatschappelijk en persoonlijk) van herstel voorgesteld. Tezamen kan daarmee het gehele spectrum van herstelwerkzaamheden in de verslavingszorg en GGZ worden beschreven. En tezamen zijn ze voorwaarden voor verhoging van de kwaliteit van leven van diegene, die herstellende is van een verslaving.